Το λουλούδι της φαντασίας

 

Το Τραγούδι της ζωής
Μουσική για το ντοκυμαντέρ του Τώνη Λυκουρέση
1. Αφήγηση 1
2. Αφήγηση 2
3. Το γράμμα του πατέρα
4. Τελ Αβίβ
5. Μπαλάντα
6. Το τραγούδι της ζωής (Στίχοι: Λέων Γαβριηλίδης) Ερμηνεύει η Nadia Weinberg
7. Το λουλούδι της φαντασίας
8. Η μελωδία της Όλγας
9. Τραγούδια των μοναχικών ημερών Α
10. Τραγούδια των μοναχικών ημερών Β
11. Τραγούδια των μοναχικών ημερών Γ

Το μυστικό της Κοντέσας Βαλέραινας
Μουσική για το έργο του Γρηγόριου Ξενόπουλου

12. Εισαγωγή
13. Η ανάγκη
14. Η ιστορία του γιατρικού
15. Η τιμή και η υπόληψη του σπιτιού
16. Οι ανθρώπινες αξίες
17. Αγαπάω το σπίτι σας
18. Η παράδοση του μυστικού
19. Φινάλε

Διαβάζοντας μετά από πολλά χρόνια την Κοντέσα, ένιωσα έναν απέραντο θαυμασμό για τους σκαπανείς του νεώτερου ελληνικού πνεύματος και του πολιτισμού μας, αλλά και μια νοσταλγία που μ’ έφερε πίσω στα νεανικά μου χρόνια, όταν ακόμη στη Λευκάδα ηχούσε συχνά ο Ιόνιος ήχος της μαντολινάτας, με μουσικές μιας συγκεκριμένης εντοπιότητας αλλά και τις ιταλικές της με την ευρύτερη έννοια καταβολές.

Έτσι, η μουσική που έγραψα, είναι κατ’ αρχήν σεμνός φόρος τιμής στον Ξενόπουλο, αλλά μαζί μ’ αυτόν και σ’ άλλους επιφανείς της Επτανήσου, (τους νιώθω σαν ένα μεγάλο κομμάτι προγονικής ροής, ένα δέντρο στο οποίο επιθυμώ να είμαι έστω ένα φυλλαράκι του), και στη συνέχεια η μουσική υπόκρουση για το “Μυστικό της Κοντέσας Βαλέραινας” σύμφωνα με τις επιθυμίες αλλά και τις ανάγκες της σκηνοθεσίας του Πάνου Βαρδάκου.

Υπήρξε από κοινού αποδεκτό ότι η μουσική θάπρεπε να κινηθεί μέσα στο επτανησιακό ηχητικό κλίμα τονίζοντας με απαλότητα τη δραματουργική αφήγηση και τους χαρακτήρες. Ήταν λοιπόν αναγκαίο να αναζητηθεί και η απαραίτητη ενορχηστρωτική της υποδομή που στην περίπτωσή μας είναι η ορχήστρα νυκτών εγχόρδων, η μαντολινάτα επί το λαϊκώτερον.

Από τον ιστό της μουσικής μου μνήμης, κάποια μαγικά δειλινά, αγναντεύοντας το Ιόνιο στη Γύρα της Λευκάδας, ξεπήδησαν μυστικά ο Βιβάλντι, ο Βέρντι, η Νάπολη, η Καλαβρία, αλλά και τα δικά μας νησιά με τις μπάντες, τις χορωδίες, τις αρέκιες, μαζί με τα ευγενή πορτρέτα των Μάντζαρου, Σαμάρα, Ξύνδα και άλλων. Όλοι αυτοί οι πρόγονοι αγκαλιά με τις νεανικές μου μνήμες με συνέτρεξαν…

Ευχαριστώ τον Κώστα Καποδίστρια και τον Πάνο Βαρδάκο που μου έδωσαν την ευκαιρία να ξαναζήσω τη μαγεία του Ιονίου. Και τον Θανάση Τσιπινάκη που ερμήνευσε τόσο ξεχωριστά την παρτιτούρα με την Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων του Δήμου Πατρέων.

Κυριάκος Σφέτσας, Οκτώβριος 2001

Λίγο μετά τη μουσική της Κοντέσας -απανωτά σχεδόν- ήρθε η πρόταση του Τώνη Λυκουρέση για τη μουσική επένδυση του ντοκυμαντέρ Το τραγούδι της ζωής.

Η ταινία του αναφέρεται σ’ ένα σπουδαίο, παρ’ ότι άγνωστο στους πολλούς, γεγονός της νεώτερης ιστορίας μας: πρόκειται για τη διάσωση από τη θηριωδία των Ναζί στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, των Εβραίων της Ζακύνθου. Στο Τραγούδι της ζωής, που θα μπορούσε κανείς να το αφιερώσει στην ηρωϊκή πράγματι στάση των Ζακυνθίων, αλλά και στην εβραϊκή κοινότητα του νησιού, ο Λυκουρέσης κινείται με λογιότητα, σαφήνεια και πλήρη δραματική εκφραστικότητα. Οι Εβραίοι της Ζακύνθου σώθηκαν όλοι, χάρη στη σθεναρή και αποφασιστική στάση των Ζακυνθίων (Ιούνιος 1944), και ειδικότερα των τότε: Δημάρχου Λουκά Καρρέρ και Μητροπολίτη Χρυσοστόμου Δημητρίου.

Οι εικόνες, τα ντοκουμέντα, η έγκυρη ιστορική αφήγηση, η δραματοποιημένη δόμηση, οι άκρως συγκινητικές μαρτυρίες των Ζακυνθίων αλλά και όσων Εβραίων επιζούν ακόμη,
(πολλούς εξ αυτών ο σκηνοθέτης τους “βρήκε” στο Ισραήλ του σήμερα), με εντυπωσίασαν και με συγκίνησαν. Κι έτσι, σε τέτοιο κλίμα, άρχισα να γράφω, θέλοντας κι εγώ να αποδώσω, στο ελάχιστο έστω, φόρο τιμής σ’ αυτούς που πρόταξαν τα στήθη τους στη βαρβαρότητα των κατακτητών, για τη σωτηρία των συνανθρώπων τους, αλλά και προς τους
κυνηγημένους που από τον 16ο αιώνα κατοικούσαν στο νησί, και που ήταν πια η πατρίδα τους!

Η μουσική αντλεί από τον μεσαιωνικό πλούτο, την κεντροευρωπαϊκή παράδοση (εποχές και γωγραφικά σημεία που έζησαν οι Εβραίοι), από την Επτανησιακή μουσική γλώσσα,
και τέλος από το Ισραηλινό φολκλόρ.

Η ορχήστρα νυκτών εγχόρδων καλύπτει όπως είναι αυτονόητο την επτανησιακή πλευρά, ενώ το ακκορντεόν, το φλάουτο, η τρομπέτα και τα κρουστά καλύπτουν, από άποψη ύφους και ενορχήστρωσης, μια συνήθη ισραηλίτικη λαϊκή ορχήστρα.

Τα Τραγούδια των μοναχικών ημερών, η Μελωδία της Όλγας και Το λουλούδι της φαντασίας, είναι κομμάτια που γράφτηκαν ειδικά για την Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων του Δήμου Πατρέων, μεταξύ του 2000 και του 2001. Το πρώτο ύστερα από παραγγελία του Θανάση Τσιπινάκη και τα δύο άλλα μέσα από την καθαρά δική μου επιθυμία να προσφέρω στην ορχήστρα και στους νέους μουσικούς της, ένα μικρό δώρο από τα βάθη της ψυχής μου, και να εκφράσω με αυτόν τον τρόπο τις ευχαριστίες αλλά και τη συμπάθειά μου, για τις όμορφες πραγματικά στιγμές των αλλεπάλληλων συνεργασιών μας.

Η πιό σωστή βέβαια διατύπωση θα ήταν ολονυχτίες, αφού επί μέρες και κυρίως νύχτες, κλεισμένοι στη κυριολεξία στο στούντιο, μου πρόσφεραν χωρίς καμιά επιτήδευση τον καλύτερο εαυτό τους. Πρέπει να ομολογήσω ότι είχα πολύ καιρό να αισθανθώ τόσο όμορφα, κάνοντας μουσική με εκτελεστές μη επαγγελματίες, αλλά όμως με μουσικούς που αγαπούν τη μουσική με ασίγαστο πάθος. Αυτό είναι κάτι το ανεκτίμητο, και μπορεί να προέλθει μόνο από νέους! Εύχομαι, τα παιδιά αυτά να μην ποτέ ενηλικιωθούν, με το δικό μας τουλάχιστο τρόπο, παραμένοντας για πάντα εραστές της τέχνης τους.
Και τα τρία έργα γράφτηκαν στη Λευκάδα, αλλά επιδιώκουν, με το ποικίλο άλλωστε ύφος τους, να ενταχθούν σ’ έναν κοσμοπολίτικο γεωγραφικό κόσμο…

Μελωδίες και ρυθμοί που τριγυρνούν στ’ αυτιά μας κόσμους της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής, ενορχηστρωτικά συμπλέγματα που περιοδεύουν ενίοτε απλά κι άλλοτε με πληθωρική συνθετότητα, μέσα από ποικίλες συστοιχίες των οργάνων της ορχήστρας, ήχοι του σινεμά, μοναχικές στιγμές, καταστάσεις ευτυχίας και έρωτα, χορευτικές περιπτύξεις σαν και ‘κείνες που είχα με τη μικρή μου Όλγα, μια βόλτα στις όχθες του Σηκουάνα καθώς και το φως ενός λουλουδιού της νύχτας, είναι κάμποσα από όσα μπορεί να συνέβησαν σε αυτή μου τη διαδρομή…
Κυριάκος Σφέτσας, Μάρτιος 2002

Θερμές και εκ βαθέων ευχαριστίες σε όλους τους μουσικούς ερμηνευτές της ορχήστρας νυκτών εγχόρδων: Παναγιώτη Παναγόπουλο, Νίκο Σκεπαρνιά, Μαίρη Ζεππάτου, Μαρία Γιαννικοπούλου, Γιούλη Ζεππάτου, Βασίλη Πουρνιά, Κώστα Σηφάκη, Γιώργο Αθανασακόπουλο, Έλενα Τζουφέτα.

Ένα μεγάλο Χαίρε και ευχαριστώ στους παλαιούς φίλους, ομότεχνους, συνεργάτες κ.λ.π. Νίκο Χαλκιά, φλάουτο, Νίκο Σακελαράκη, τρομπέτα, Νίκο Τουλιάτο, κρουστά, Βαγγέλη Ζωγράφο, μπάσο και στον υπέροχο Χρήστο Ζερμπίνο, ακκορντεόν.

Στον φίλο κι “αδερφό” το ζωγράφο Σωτήρη Θεριανό, εκτός από τα πολλά ευχαριστώ για τον πίνακά του στο εξώφυλλο, υπόσχομαι μια βόλτα στα περιβόλια των νεανικών μας χρόνων… και στον μαέστρο και εμψυχωτή της όλης μας προσπάθειας Θανάση Τσιπινάκη νάναι πάντα ακούραστος με την ορχήστρα του!

Δεν είναι όμως δυνατόν να ξεχάσω την πολύτιμη βοήθεια του ηχολήπτη Ηλία Λάκκα και του…Μίλτου του, όπως και των από το βάθος του χρόνου φίλων Γιάννη Ιωαννίδη και Πέτρου Σιακαβέλλα στο mastering.

Παραγωγή: Δ.Ε.Π.Α.Π. (Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Πάτρας)
Διεύθυνση Παραγωγής: Θανάσης Τσιπινάκης
Ηχογράφηση-Μίξη: Studio ODEON
Ηχοληψία: Ηλίας Λάκκας
Mastering: Γιάννης Ιωαννίδης, Πέτρος Σιακαβέλλας (DPH)
Art Work: Σπύρος Βγενόπουλος

Ηχογράφηση: Δεκέμβριος 2001 – Μάρτιος 2002, Κυκλοφορία: Σεπτέμβριος 2002
Διανομή: ΚΙΝΗΣΙΣ, Ε.Π.Ε. Αλίμου 76, Αργυρούπολη Τηλ. 210- 9938888
Το CD διατίθεται επίσης και από την Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων Πάτρας: Αγ. Διονυσίου 12-16, 262 23 Πάτρα. Τηλ. + Φαξ 2610-432556, E-mail: psogr@pat.forthnet.gr